گذری بر تاریخ با سفر به ۲ کاروانسرای ثبت جهانی شده آذربایجان‌شرقی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها؛ از زمان‌های کهن تا روزگار پهلوی اول، کاروانسراها نقش مهمی در سیر زندگی ایرانیان و روابط و تعامل اجتماعات گوناگون فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، آئینی، اعتقادی و… داشته‌اند.

نیاز انسان به سرپناه و مأمن در سراگاه بلکه در سفر هم از روزگار باستان مورد توجه بوده است. در ایران زمین، در گذشته بسیار دور آثار و مظاهری از این‌گونه بناها و استراحتگاه‌های بین راه دیده می‌شود که بسیاری از آنها را می‌توان از نظر شیوه ساختمانی از شاهکارهای معماری و هنری عصر خود به حساب آورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

احداث کاروانسرا در کشور، سابقه‌ای بسیار طولانی داشته و ساخت آن در جاده‌های کاروانی به منظور استراحت و سرپناه، در ادوار مختلف به ویژه دوره اسلامی، از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. نمونه‌های بسیار زیبا و جالب توجه از معماری این‌گونه بناها که در پهنه سرزمین ایران از کرانه‌های رود ارس تا سواحل خلیج فارس به یادگار مانده، معرف ذوق هنری و مهارت معماران، بنایان و استادکارانی است که در دوره‌های تاریخی ناهمگون و با توجه به نیازهای گوناگون، باعلاقه فراوان در طریق تحول، تکامل، زیبایی و گسترش کاروانسراها کوشیده‌اند.

در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان کشور تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند.

آذربایجان شرقی نیز باتوجه به قدمت و پیشینه‌ای که داشته از تاریخ بلند آوازه‌ای برخوردار است و جاذبه‌های تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است؛ کاروانسراها نمونه‌ای از آن هستند و در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، دو کاروانسرای "جمال آباد" و "گویجه بل" آذربایجان‌شرقی نیز ثبت جهانی شدند.

کاروانسرای جمال آباد میانه؛ نمایانگر تاریخ و تمدن ایران

کاروانسرای جمال آباد مربوط به دوره ایلخانی است اما توسط شاه عباس ثانی در دوره صفوی مرمت شده است و در شهرستان میانه، بخش مرکزی، روستای جمال آباد واقع شده است.

این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مکان تاریخی زیبا از جاهای دیدنی میانه به‌شمار می‌رود.

این بنای تاریخی در دوره ایلخانی احداث شد و بعدها توسط شاه عباس ثانی، در دوره صفوی مورد مرمت قرار گرفت. کاروانسرای جمال آباد به‌صورت حیاط مرکزی است و چهار ایوان در اطراف آن قرار گرفته‌اند. سردر بنا به‌صورت دو طبقه است و چهار برج مدور در چهار ضلع آن واقع شده‌اند.

تاریخ بنای این اثر به خاطر مرمت و بازسازی آن توسط شاه عباس، به زمان صفویه یعنی قرن ۱۱ هجری نسبت داده می‌شود، اما این کاروانسرا قبل از آن به صورت چاپارخانه در قرن هشتم هجری قمری از کاربرد زیادی برخوردار بوده است و نوشته‌های جهانگردان این گفته را تائید می‌کند.

"شوالیه شارون"، نویسنده و جهانگرد معروف، تاریخ بنای این کاروانسرا را ۷۳۳ قمری و به دست غیاث الدین محمد، وزیر سلطان ابوسعید مغول، می‌داند.

همچنین "موریس دوکتز بوئه" که در سال ۱۲۳۴ قمری از میانه عبور کرده است، شب را در این کاروانسرا اقامت می‌کند و در خاطرات خود آورده است: “بالاخره در کاروانسرای جمال آباد مبیت کردیم که ۵۲۰ سال تاریخ بنای آن می‌گذرد و در اوج استحکام باقی‌مانده است”.

از ذکر عدد ۵۲۰ معلوم بوده که او تقریب نزده است چراکه در این صورت باید می‌گفت ۵۰۰ سال. احتمالاً آن موقع کتیبه‌ای بوده که بنای ساخت را نوشته است. ۵۲۰ سال میلادی معادل ۵۳۴ سال قمری است.

حال اگر ۵۳۴ سال را از ۱۲۳۴ کم کنیم، سال بنای کاروانسرای جمال آباد به سال ۷۰۰ قمری می‌رسد که ۳۳ سال با گفته‌ی شارون فرق دارد. اگر ۳۳ سال را در مقابل ۷۰۰ سال چشم پوشی کنیم، سال بنای این کاروانسرا را ۷۰۰-۷۳۳ قمری و سال مرمت آن به سال ۱۰۶۵ قمری می‌رسد.

پس تاریخ بنای ۱۰۶۵ اشتباه است. بعید است در سال ۱۰۶۵ این بنا ساخته شود و ۱۷۰ سال بعد جهانگرد و باستان شناسی به نام موریس دوکتز فرق بنای ۱۷۰ ساله و ۵۲۰ ساله را تشخیص ندهد.

همچنین در سال ۱۱۱۲ قمری "جملی کارری" در نوشته‌های خود از وجود برج‌های هفت گانه و زیبای این بنا خبر داده است. این کاروانسرا در زمینی به مساحت ۵۰ در ۶۰ متر مربعی بنا شده است.

"تاروینه" سیاح فرانسوی که مدتی را در این کاروانسرا سپری می‌کند، از آن به عنوان بنایی جدید نام می‌برد ولی گویا او بنای مرمت شده توسط شاه عباس را با بنای کهن چاپارخانه‌ی جمال آباد اشتباه گرفته و آن را تازه ساز می‌داند.

هم اکنون این کاروانسرا، پیر و خسته در دل روستایی متروکه‌ای قرار دارد که تنها به وجود چند خانوار دل خوش کرده است.

سفر به دل تاریخ در کاروانسرای گویجه بل اهر

کاروانسرای شاه عباسی که در میان مردم بومی شهر اهر با نام کاروانسرای گویجه بل معروف بوده، در فاصله ۲۴ کیلومتری این شهر واقع شده است، قدمت این بنای تاریخی و قدیمی به دوران صفویه بر می‌گردد و در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این کاروانسرا برخلاف تمامی کاروانسراهای دیگر حیاط مرکزی ندارد و دارای پلانی مستطیل شکل می‌باشد که چهارسوی آن دارای مجموعه‌ای از چندین برجک است، در حقیقت معماری این بنا مختص به مناطق کوهستانی با زمستان‌های سخت و پربرف احداث شده است. این بنای تاریخی شامل بخش‌هایی از قبیل سردر ورودی، محل نگهداری شترها که به آن شترخان می‌گویند و محلی برای استراحت مسافران است که براساس معماری بومی آذربایجان شرقی احداث شده است.

با توجه به این که شهرستان اهر دارای آب و هوای کوهستانی است همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی این شهر که دارای زمستان‌های سرد و پر برف بوده؛ بنابراین بهترین زمان بازدید از کارونسرای شاه عباسی و سایر جاذبه‌های گردشگری در شهرستان اهر، اواخر فصل بهار و تابستان است و این دو فصل را می‌توان به عنوان بهترین زمان برای سفر به شهر اهر اعلام کرد.

کد خبر 5896291

منبع: مهر

کلیدواژه: کاروانسرا تبریز بوشهر دفاع مقدس هفته دفاع مقدس رژه نیروهای مسلح خطبه های نماز جمعه تبریز آغاز سال تحصیلی اردبیل سنندج ایلام کرمانشاه بازگشایی مدارس همدان دانش آموزان کاروانسرای جمال آباد آذربایجان شرقی توسط شاه عباس تاریخ بنای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۶۴۷۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تصادف ۱۷۱ خودرو در سه روز گذشته در آذربایجان شرقی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی سرهنگ حبیب آبراهه در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد: تصادفات سه روز گذشته استان شامل ۱۱۴ فقره تصادف خسارتی و ۵۷ فقره تصادف جرحی بود.

رئیس پلیس راه آذربایجان شرقی افزود: در ۷۲ گذشته ۱۷۱ فقره تصادف رانندگی در جاده‌های استان روی داد که موجب جان باختن چهار نفر و مصدومیت ۸۵ نفر شد.

وی با اشاره به نقش راننده، خودرو و جاده در وقوع تصادفات رانندگی، اظهار کرد: بیشترین علت تصادفات مربوط به بی احتیاطی، سرعت و سبقت غیرمجاز و کم توجهی و خواب آلودگی راننده است.

آبراهه در کنار عامل انسانی به نقش خودرو در وقوع حوادث رانندگی اشاره کرد و گفت: ۱۳ اردیبهشت در سانحه رانندگی در جاده شبستر - صوفیان، ترکیدگی تایر خودرو سوزوکی علت اصلی حادثه بود.

وی بر ضرورت کنترل سلامت و ایمنی خودرو قبل از سفر‌های برون شهری تاکید کرد: کم توجهی به این موارد حوادث غیر قابل جبرانی در پی دارد.

وی همچنین بر نقش جاده، گاردیل، خطوط و روشنایی جاده در حوادث رانندگی اشاره و اظهار کرد: وقوع پدیده‌های جوی همچون باران و برف هم بر ضرورت دقت بیشتر در رانندگی و رعایت سرعت مطمئنه می‌افزاید.

رئیس پلیس راه آذربایجان شرقی در پایان با اشاره به نامناسب بودن آسفالت برخی محور‌های استان همچون اتوبان تبریز - زنجان اظهار امیدواری کرد: با دستور وزیر راه و شهرسازی در جهت ساماندهی و هموارسازی این آزاد راه تسریع شود.